Sanat, Sanat İçin Midir? Toplum İçin Midir?

 







Bu sorunun cevabını bulmadan önce sanatın amacı üzerine düşünmek daha anlamlı olacaktır. Sadece kendi içinde bir öz taşıyan ve sanatçının öznel bir yaratım unsuru olarak dışavurumu olduğu söylenebileceği gibi öncelikle içinde yaşadığı toplum sonrasında ise tüm insanlığı geliştirme kaygısı gütmesi gerektiği şeklinde iki görüş vardır ve çoğunlukla birbirini dışlarlar. Tanzimat Dönemi’ndeki edebiyat akımlarında ilk olarak karşılaştığımız ve batı kültürüyle tanışma ve yenilikleri ifade eden bu dönemde Osmanlı devletinde köklü değişimleri beraberinde getirmiştir. Ancak sanata bakış açısından o zaman başlayan bu görüş ayrılığı sanatın ve sanatçının kültürel değişimiyle birlikte daha girift bir yapı kazanmıştır. Sadece sanata sanat olarak bakmak yerine gelişim öğeleri de önemsenmektedir. Bu tamamen sanatçının sanata karşı olan felsefi yaklaşımı ve dünyayı algılamasıyla ilgili bir konudur.

 

Sanatın Amacı Nedir?

Hem estetik bir öğe yaratma, güzellik, harmoni ve bazen de salt bir duygusal ve zihinsel dışavurum olarak alımlayıcıda haz yaratmayı sağlayan bir yaratım nesnesi olan sanat, sanatçının vermek istediği felsefi, sosyolojik veya politik mesajlara sahip olabilir. Amaç sanatçı için sadece bir sağaltım olabileceği gibi bir ülkü veya ideal peşinde bir adım olarak da ortaya çıkabilir. Bu sorunun tek bir cevabı yoktur ve her sanatçı için farklı bir içerikle doldurulan bir kavramdır aynı şekilde toplumlar içinde. Ancak tuhaf olan şu ki sanat eseri olarak değerlendirilen bir resim, roman, heykel, beste dünya üzerindeki herhangi bir alımlayıcı tarafından da bir estetik haz öğesi olarak alımlanabilmektedir. Bu kadar evrensel bir öğe üzerinde tek bir genel geçer ifadenin olmaması ise insanın öznel yargıları, belli bir kültüre doğmuş olması, dil, din, ırk ve cinsiyet farklılıkları, teknolojik gelişmeler, değişen ve dönüşen politik sistemlerden dolayıdır. Tüm bunlara rağmen sanat güzele yönelim sağlamak ve bulunduğu yerde kalıcı iz bırakma amacını taşır.

 

Sanat Dalları

Sanat, sanatçının duygu ve düşüncelerinin öznel bir dışavurumu olarak farklı sanat dallarında farklı enstrümanlar kullanarak kültürel, duygusal ve estetik açıdan bir yaşantı kazandırma amacını taşır. Görsel sanatlardan performans sanatlarına kadar çok farklı sanat dalları bulunur. Yaratıcığın anlık bir deneyim olarak dış dünyaya aktarılması hepsi için ortak özelliktir. Görsel, işitsel, dokunsal, zihinsel veya sadece duyuşsal bir öğede olabilir. Sadece dış dünyanın bir taklidi “mimemis” olabileceği ve “miş gibi” yapabileceği gibi bir “oyun” olarak veya anlık bir “yaratı” olarak da değerlendirme konusu yapılabilir. Sanatın ne olduğundan hareketle sanat dalları üzerine düşündüğümüzde veya bir eser yarattığımızda ruhumuzun ve iç dünyamızın (ki eğer bir yazarsak) kağıda aktığını veya bir oyuncuysak kendi dışımızda bir karakterin bedenimizde var olduğunu kısa süreli de olsa da bize hükmettiği gibi bir deneyim yaşayabiliriz. Sanat, alımlayıcıdan önce sanatçıyı etkiler ve kendi yarattığından etkilenir ve ilham alır.

 

 

Sanata Felsefeyle Bakmak

Sanata felsefeyle bakmak hem derin bir felsefe bilgisini hem de sanat hakkında derinlemesine bir sorgulama yapabilme becerisini gerektirir. Sanat eserinin bir imge olarak sanatçıdaki zihinsel tasavvurundan, onun anlamına, estetik değerine ve insan deneyimi üzerinde ne tür bir etki yarattığına dair geniş bir perspektif ve vizyon gerektiren bir uzmanlık alanıdır. Sanatın nasıl değerlendirildiğinden, doğasına, amacına ve değerine doğru uzanan uzun bir yoldur. Bir sanatçı için de felsefeci için de onun ne olduğu üzerine konuşmak neredeyse yaratma eyleminden daha zor bir işleve sahiptir. Hem estetik hem de bir anlam arayışı olarak kendini ortaya koyan ve anlaşılma amacını güden bazen sadece haz verme bazense politik işleve sahip olan ve hem sanatçının anlam dünyasından, kültürel deneyimlerinden, yaşadığı coğrafyadan ve tarihinden bağımsız değerlendirme yapamayacağımız bir kültürel obje olarak varlık kazanır.

 

Modern ve Postmodern Sanat Yaklaşımları

Modern ve postmodern sanat yaklaşımları birbirinden birçok noktada ayrılır. Fransız Devrimi, Sanayi Devrimi sonrası gelişen ve 1950’lerden itibaren çağımız modern olarak ifade edilirken, 20.yüzyılın ortalarından itibaren postmodern bir yönelimi karşılar. Modernizmin önceliği sanatın ve sanatçının yenilikçi ve avangard olmasıyken, postmodern dönemde sanatta çoklu anlamların varlığı, bir olaya birçok açıdan bakabilme yetkinliği ve tek bir doğrunun olmadığı düşüncesi genel kabulleri arasındadır. Modernizmin geleneksel formları reddederek yerine deneysel yaklaşımlar geliştirmesi bireysel ifadeyi güçlendirmiştir. Özgünlük ve özgürlük arayışının bir uzantısı olarak varlık kazanmıştır. Postmodernizm ise sanatta mutlak ve evrensel anlamlar olmadığı düşüncesi merkezinde ironi, parodi ve eklektik yaklaşımlar üzerinden sanatın ne olduğunu ve işlevini sorgular ve sorgulatır, bize de alt metinler okutur.

 

 

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Sanat Nedir?

Resim
  Sanat, estetiğin vücut bulmuş bir hali olup alımlayıcıda estetik haz yaratmayı amaçlayan, günlük deneyimlerin dışında farklı bir yaşantı kazandırmak, “yaratarak” anlam yaratmak ve insanın, doğanın sadece iki boyutlu en ve boydan ibaret olmadığını ayrıca derinliğin de bulunduğunu ortaya koymayı amaçlayan, insana “insan” olmayı insani yollarla anlatan bir kültür öğesidir. Var oluşu insanlığın tarihi kadar eski olup her bir kültürde ona ait yaşantıları sunan tanımını yapmanın onu üretmekten daha zor olduğu bir işleve sahiptir. Sanatçının hayal gücü, dünyaya bakış açısı, psikolojisi, kültürel zenginliği ve duygu dünyasının birer uzantısı ve dışa vurumu olarak her bir alımlayıcıda farklı bir anlam zenginliği ve duygulanım yaratır. Bir mesaj kaygısı ve siyasi propaganda olarak üretilebileceği gibi sadece öznel bir dışavurum olarak da “dünyaya gelebilir.” Yaratmak, Tanrı’nın bir insana verebileceği en güzel hediyedir çünkü kendi parçasından vermiştir ve sanatın hangi dalıyla ilgileniyor...
Devamı

Mutsuzluk Yaşama Beceriksizliği Midir?

Resim
  Mut sözcüğü tamamen Öz Türkçe olsa da zamanla değişmiş ve bir isteğe ulaşma sonucunda elde edilen kıvanç anlamına gelmektedir. Muta sahip olmak yani mutluluk, acıdan kaçma bedensel ve ruhsal hazlara ulaşmak isteyen insanoğlu için önemli bir konudur. Moral, moral-e olan ve kökeni Latince’den gelen ahlak sözcüğü felsefi bir içeriğe sahip olsa da günlük dilde modumuzu ifade etmek için kullandığımız bir kelimeyi ifade eder. Doğada adalet yoktur ve hiç kimsenin hayatı mükemmel değildir gerçek anlamda bakıldığında. Ne para ne aşk ne sonsuz saadet olarak ifade edilebilecek ve geçici olmayan hiçbir durum, olay, kişi, nesne yoktur. Bu kadar “faniliğin” içinde kalıcı olanı bulmaya çalışmalı ve ruhsal doyumu görece daha az geçici olanlar üzerine kurmalıyız.   Mutsuzluk Nedir Felsefe? Felsefi açıdan mutluluk bir tamamlanma ve ereğe uygun davranışlar sergilemekle elde edilen bir hazdır. Bazı filozoflar bunu bedensel bazıları ruhsal hazlarda ararlar ancak çoğunluğu ruhsal olana yöne...
Devamı

Felsefenin Temel Problemleri

Resim
  Felsefe;   insanın varoluşunu anlamlı kılmaya çalışan, “var olan” hakkında bilgi sağlayan, değer yaratan, bilimsel gelişmelere yardımcı olan; epistemoloji, ontoloji, etik,   metafizik, ve mantık gibi temel alanlarda incelenen bir disiplindir. Bir konu üzerine konuşabilmek kuşkusuz zihinde bir imge gerektirir. Var olmayan bir nesne düşünürken bile var olan bilgilerimizden ilintilerle onu ifade ederiz. Bunun için varlık felsefesi yani ontoloji, bilgiyi önceler. “Ne”lik soruları bir kavramın özüne ait olduğu için felsefi sorulardır. Varlık nedir? Bilgi nedir? Gibi. Diğer insanlarla birlikte yaşamanın gerekliliği etik problemleri getirir. En önemli kavramlardan biri de tabii ki Tanrı’dır ve bu da metafizik problemlerin başlangıcıdır. Bütün bunların yanında eğer sağlıklı felsefe yapmak istiyorsak mantık ilkelerini tüm düşünme faaliyeti boyunca kullanmalıyız.   Felsefenin Temel İlkeleri Doğru düşünme bilgisi olan sistematik bir faaliyet olarak belli ilkeleri bulunm...
Devamı